Ezzulia, waar lezers elkaar ontmoeten: een herinnering
Door Peter Motte, 1450 woorden
Het forum Ezzulia werd opgericht in januari 2005, en was onderdeel van de website ezzulia.nl. Kort na de oprichting kwam al de "Groote Crash", waardoor de inschrijvingsdatum van de 312 leden die zich vóór de crash inschreven, werd veranderd in 18 december 2005.
Het forum heeft dat gelukkig overleefd, en werd een huis met veel kamers. Toen carla op 22 juli 2023 op het forum schreef: " Gelukkig dat smaken verschillen en op dit forum iedereen dat respecteert" en motormuis reageerde met: " ik heb hier geleerd dat ik me nooit moet schamen om wat ik graag lees Het enige dat belangrijk is, is plezier hebben in wat je leest!", kregen ze veel bijval van de andere forumleden. Het is waarschijnlijk ook de reden dat het forum het ondanks alle technische problemen lang volhield.
In 2011 werd het opgedragen aan twee auteurs: Paul Goeken (1962-2011) en W.J. Maryson (1950-2011), die in dat jaar waren overleden.
In de beginjaren waren er enkele experimenten, zoals de Vrijdagavondborrel: een discussiedraad die alleen vrijdagavond enkele uren beschikbaar was, en die poogde een buurtcafé te zijn, maar dan online: je kon in de kroeg zitten te kletsen zonder thuis te moeten vertrekken. Het was relatief populair en liep van vrijdagavond 26 oktober 2007 tot vrijdagavond 22 juni 2012. Er werd tijdens zo'n borrel in korte tijd geweldig veel gepost, meestal heerste er een melige gezelligheid, waarin cafégedrag virtueel werd geïmiteerd, zoals mensen trakteren op een glas. Het idee kwam van Paul Goeken. Hij overleed in 2011. Het was ook tijdens zo'n avondje dat Paul Goeken bedacht dat er iets als digitale bitterballen moesten zijn, waarop een ronde smiley werd gemaakt met een portret van Paul.
Het Ezzulia Chat Café was vergelijkbaar qua toon, maar ontstond nog vóór de Vrijdagavondborrel, nl. op 9 januari 2005. Dat is ook de datum van het eerste bericht op Ezzulia. De Vrijdagavondboreel was er dus al vanaf het begin bij, en hij liep tot 19 mei 2010.
Beide activiteiten kunnen geklasseerd worden bij de online experimenten die activiteiten uit het werkelijke leven (IRL: in real live) op een of andere manier willen simuleren. Ook tijdens de coronapandemie waren er veel van dat soort activiteiten, maar toen waren de netwerksnelheden hoger en werden videoverbindingen gebruikt.
In de periode dat het forum werd gesloten, augustus 2023, vermeldde de ledenlijst 3624 namen, maar er zijn nooit zo veel mensen tegelijk actief geweest. Er stonden trouwens ook enkele doublures tussen, al waren dat er niet veel. Wie eenmaal lid was van een phpBB-forum, kon zich nooit uitschrijven, zodat de ledenlijsten altijd geflatteerd waren. Toch zijn er wel eens meer dan honderd leden tegelijk actief geweest. Ezzulia was ooit de grootste onafhankelijke, niet-commerciële website over boeken in Nederland en België. Het forum werd bezocht door duizenden unieke bezoekers, waaronder zeer veel (inter-) nationale auteurs.
Op de aangekoppelde website stonden een paar honderd interviews, zeer veel recensies, columns en veel informatie over boeken en auteurs in nagenoeg alle genres. De website werd gestopt toen Eric Herni een eigen bedrijf begon, maar het forum bleef online. Herni had een carrière in de verkoop, meestal van boeken en tijdschriften, maar hij was ook altijd actief met literatuur, o.a. voor de latere Harland Award. Hij schreef ook ongeveer drie jaar recensies voor de website van Crimezone. In september 2013 werd hij dan eigenaar van zijn eigen boekhandel in Almere-Haven in Flevoland, The Read Shop. Hij publiceerde ook wekelijks op LinkedIn een column over zijn belevenissen als boekverkoper. We vermoeden dat daar wel enkele verzonnen verhalen tussen zitten.
Om een idee te geven van de toestand in 2023: alle leden actief gedurende de laatste 24 uur op 30 juli 2023 waren: An'drei, carla, chrisje, Comicbookpro, Els B., Nicky, Peter Motte, Rob/Beldaran en Zwaantje. Dat waren er dus maar negen. Vijf daarvan zaten ook op Hebban.nl, en toen er onder de leden niet genoeg animo bleek te zijn om elders een nieuw forum te beginnen, werd daarom besloten om op Hebban op een of andere manier door te gaan. Zoals gewoonlijk op sociale media gebruikten velen een pseudoniem of maar een deel van hun echte naam, waardoor het moeilijk was elkaar op internet terug te vinden.
De laatste dag was er nog een "online afscheidsfeestje", en toen kwamen 13 leden nog eens langs: AnneliesJ, An'drei, carla, chrisje, Comicbookpro, Els B., Eric, laura b, lien1806, Nicky, Peter Motte, Rob/Beldaran en Zwaantje. Het definitieve einde werd nog wat uitgesteld, zodat de laatste dag nog wat gedachten werden uitgewisseld over de organisatie van de Ezzulia-challenges op Hebban.
Het forum had als ondertitel "Waar boeken en lezers elkaar ontmoeten", tot dat op 4 juli 2023 werd veranderd in het onheilsbericht: "Ezzulia Forum stopt per 1 september a.s.". Er moet worden toegegeven dat het maar weinig opschudding verwekte: in die tijd waren er hoogstens twintig actieve leden. Een graadmeter was de Leesuitdaging van Ezzulia, een maandelijks leesproject, waarbij de bedoeling was dat alle leden samen minstens 15 verschillende titels lazen. Terwijl dat minimum 8 keer werd gehaald in 2022, lukte het in de eerste jaarhelft van 2023 geen enkele keer, en soms was het resultaat zelfs niet eens de helft. De activiteit was ondermaats geworden.
Een van de redenen was dat er geen nieuwelingen meer waren. Ofwel, vond Eric Herni, de eigenaar, kunnen mensen gemakkelijk lid worden, maar dan komen er ook gemakkelijk spammers en zelfs hackers op; ofwel is de beveiliging beter, maar dan is het te moeilijk om lid te worden. Het probleem was de beveiliging, die door de provider niet werd gemoderniseerd. Tegelijk hebben dergelijke organisaties vaak een uitval van 20% per jaar, zodat elk jaar een groot aantal nieuwelingen nodig is om de activiteiten op peil te houden. En dat was dus niet mogelijk. Een voorbeeld is Linda, die in februari 2005 de verjaardagskalender begon bij te houden, die tot het einde liep, maar al in maart 2017 postte zij haar laatste bericht.
Andere leden met veel berichten op de teller maar die al voor het einde verdwenen waren: Egwene (tot in maart 2014), lenie (tot in april 2017), glenn (tot in juli 2017), Fedor (tot in februari 2017), honingbol (tot in mei 2021), Floratina (tot in juli 2016), Michaël (tot in maart 2021) en Jolijt (tot in september 2017). Maar dat zijn alleen maar leden met minstens 5000 berichten. De eerste afbeelding vermeldt de 50 leden met het hoogste aantal berichten. Er waren trouwens ook mensen tot het einde actief die niet werden vermeld op de lijst van actieve leden van 30 augustus hierboven, en die duizenden berichten hadden bereikt, zoals motormuis, AnneliesJ, lien1806, Minnie en mar10e.
Er waren ook nog andere technische problemen, zoals een grote database die moeilijk kon worden overgedragen naar een betere provider. En hoeveel er niet meer actief waren wegens problemen met inloggen, is niet bekend.
Al in 2019 werden er moeilijkheden gesignaleerd, toen enkele leden opmerkten dat er minder activiteit was. Eric heeft het forum wel nog over de coronapandemie van 2020-2022 getild, maar in 2023 werd het contract niet meer verlengd, vermoedelijk ook door de inflatie van 2022.
De leden gingen ofwel naar Hebban, of stopten helemaal met dergelijke activiteiten. Van de kleine groep die in 2023 nog actief was, was ongeveer een kwart ook lid van Hebban.nl, zodat er een poging werd gedaan om de leesuitdagingen daar verder te zetten. Er was ook een Facebook-groep, maar sommige mensen mijden Facebook als de pest.
Het forum was de eerste activiteit van Ezzulia, en later kwam daar de website bij. De homepage schreef "In april 2015 is de website dus opgedoekt." Als herinnering aan de website zelf werd nog lange tijd een deel van de rubriek Uitgelicht behouden, wat ook was bedoeld als aandenken aan Paul Goeken, de echte naam van Suzanne Vermeer. Hij stierf op 48 jaar.
De vreemde naam Ezzulia kwam van een personage in een stripverhaal door Tardi: "Het besloten land". In de hele graphic novel komt die naam trouwens maar één keer voor, en het was blijkbaar een verloofde of het onderwerp van een verliefdheid van de hoofdpersoon.
Enkele statistieken: het forum telde in totaal ongeveer 482.100 berichten, verdeeld over ongeveer 8.540 onderwerpen. Tijdens het 18,5-jarige bestaan veranderde het vaak van karakter. Er was altijd een socialemedia-aspect. In de besloten gedeeltes hadden sommigen het bijvoorbeeld over gezondheidsproblemen. Maar natuurlijk gaat een leesforum niet over berichten posten, maar over lezen. Mensen die 25 tot 40 boeken per jaar lezen, zijn al zeer regelmatige lezers, maar er waren de veellezers zoals Nicky (93 boeken in de eerste helft van 2023, 191 in 2022), mar10e (78 en 168), An'drei (52 en 108), en Rob/Beldaran (49 en 87). Maar het record was van Nicky met 260 boeken in 2021. Nicky ging trouwens vijf keer boven de tweehonderd. Anderen die wel eens boven tweehonderd gingen waren mar10e, Floratina (vaak ARC's: Advance Ready Copy), Cynneke, nightvamp en Baer.
Vanaf 2009 waren er rubrieken over het bijhouden van de aangekochte en gelezen boeken, en in 2014 begonnen de leesuitdagingen, waarbij een van de leden het thema bepaalde, en de anderen naar keuze 1, 2 of 3 boeken lazen. Dat thema kon zeer gevarieerd zijn, van typische literaire thema's, tot eisen over de fysieke kenmerken van de uitgaven. Nicky kreeg er de bijnaam Nicky Lauda door, omdat ze bijna altijd de eerste was die het maximaal toegelaten aantal van drie boeken bereikte. Een overzicht van de rubrieken van Ezzulia vinden jullie in de tweede afbeelding hieronder, die de homepage van de laatste variant van het forum was. De rubriekindeling veranderde wel eens.
Op het einde was er nog vooral activiteit i.v.m. die leesuitdagingen, en ook de rubrieken Mopje en Taalkronkels (over onbedoelde grappige taalfouten) trokken nog de aandacht. Rob/Beldaran hield tot het einde de lijsten bij met verwachte en met nieuwe boeken. Sommige leden hielden trouw hun lijsten met gelezen en aangekochte boeken bij, waar ook commentaar op kon worden gegeven.
Op 1 september werd ten slotte voor de eerste keer een challenge van Ezzulia op Hebban gestart.
Officieel stopte het forum op de nacht van donderdag 31 augustus op vrijdag 1 september 2023, maar het forum bleef in een zombiemodus bestaan. Het was een beetje zoals een kampvuur tijdens een zomernacht: het laatste blok smeult nog, en we zaten er allemaal rustig omheen wat te keuvelen en bleven gewoon gezellig zitten om te weten of het blok ooit echt helemaal dooft. Rond 1300 uur, vrijdag 15 september 2023, dachten we even dat het voorbij was: we konden wel nog inloggen, maar de databank was niet beschikbaar. We waren echter verbaasd het ongeveer een dag later weer terug te zien. Er werden niet veel berichten meer opgezet, maar helemaal vreemd was dat er zelfs nog een nieuw lid bijkwam. Rond acht uur 's morgens op dinsdag 19 september 2023 was het echter definitief voorbij.
zondag 30 juli - vrijdag 1 september 2023
