Dit is mijn leesdagboek van alle winnaars van de Nobelprijs voor Literatuur die ik sinds 10 maart 2025 gelezen heb.
In de app staan deze titels bij de uitdaging HJASR.
Toni Morrison: Een daad van barmhartigheid
Het verhaal speelt zich grotendeels af op het landgoed van Jacob Vaark die tegen de handel in mensen is. Enkel Lina heeft hij gekocht. Zijn vrouw Rebekka vond hij via een advertentie. Sorrow kreeg hij van een molenaar en Flores van Senhor, beide ter afbetaling van schulden. Zijn dood bedreigt het harmonische samenleven van de vrouwen die geen rechten hebben.
In ieder hoofdstuk staat een ander personage centraal. Enkel als Flores vertelt, is het in de ik-vorm. Ze worstelt met het feit dat haar moeder haar zonder verpinken met Jacob meegaf. Het antwoord geeft a minha mãe in het laatste hoofdstuk in de ons-vorm. Morisson vergt wel wat van de lezer, maar haar boodschap, haar verhaal en haar schrijfstijl zijn meer dan de moeite waard.
Gabriel García Márquez: Liefde in tijden van cholera
Cupido schiet raak bij Florentino Arizo als het schoolmeisje Fermina Daza in beeld komt. Na een allesoverheersende verliefdheid van twee jaar wordt de betovering en de verloving plots verbroken. Het leven krijgt voor Florentino pas zin als hij besluit op haar te wachten. Zijn geduld wordt meer dan een halve eeuw op de proef gesteld.
Liefde in al zijn vormen voert de boventoon, maar García Márquez schetst met de nodige humor ook een gedetailleerd beeld van het Caraïbische gebied in de jaren rond de vorige eeuwwisseling. Nergens wordt expliciet een jaartal vermeld, wat bijdraagt aan het tijdloze karakter van deze klassieker. Samen met de auteur kijk je door de gekleurde bril van een romantische ziel naar zijn geliefde geboortegrond die samen met de iconische inwoners in de nevelen der tijden verdwijnt.
Herta Müller: Hartedier
Het begint allemaal met de zelfmoord van Lola, waardoor de ik-vertelster in contact komt met Edgar, Kurt en Georg. Ze schrijven gedichten en lezen buitenlandse boeken. Meer is er niet nodig om constant gevolgd te worden. Geen martelpraktijken bij de verhoren, maar langzaam worden ze richting uitgang geduwd: naar Duitsland.
Herta Müller wil geen abstracte begrippen in haar werk opnemen, zoals het woord dictatuur. Aan de hand van een beeldenstroom roept ze de angst op die er in een politiestaat heerst. Metaforen verschijnen, verdwijnen en komen weer terug. De lezer moet zich inspannen, het boek wegleggen en weer opnemen, op zoek gaan naar een betekenis, want de auteur gebruikt een codetaal zoals de vrienden in hun brieven aan elkaar.
Müllers schrijfstijl is niet 100 % pur sang poëtisch - daarvoor is de ondertoon te akelig – maar haar woordenschat is (fantasie)rijk en er zit een cadans in haar zinnen. Ze heeft een unieke stijl: een Picasso met een vleugje Margritte.
John Steinbeck: Ten oosten van Eden
Dit epische verhaal speelt zich af in de Salinasvallei, waar John Steinbeck is geboren en getogen, en die hij tot in de verste uithoeken schildert, zelfs ondergronds. Aan de hand van de Bijbelse zondeval en de broederstrijd tussen Kaïn en Abel gaat hij op zoek naar het evenwicht tussen goed en kwaad: zorgt Eva ervoor dat we niet anders kunnen dan zondigen en Kaïn dat we allemaal tot moord in staat zijn?
Op een vermakelijke manier vertelt hij de familiegeschiedenis van Samuel Hamilton, Adam Trask en Cathy Ames. Li is geen familie, maar is toch een belangrijk personage, want door zijn Hebreeuwse studie van het woord timshel kan hij bewijzen dat de mens een keuze heeft, dat hij niet gedoemd is tot het kwaad. Cathy wordt als een monster ten tonele gebracht en aangezien zij de moeder is van Adams zonen is het voor hem belangrijk welke invloed het grootst is: nature of nurture?
Het thema is zwaar, maar Steinbecks humor brengt verlichting. Let erop hoe Cathy's familienaam verandert als ze haar ouders definitief achter zich laat. De auteur is een rasechte verhalenverteller en hanteert zijn pen als een penseel, zodat de lezer met plezier meer dan 600 bladzijden in zijn ban blijft. Het enige minpunt is dat het familie-epos heel belerend overkomt.
Romain Rolland: Het einde van een reis
Romain Rolland is niet alleen een Franse toneelschrijver, essayist en romanschrijver, maar ook een muziek- en kunstcriticus. Dat laatste komt tot uiting in zijn trilogie over Jean-Christophe, een roman fleuve die in het Frans tussen 1904 en 1912 in tien aparte delen is verschenen. De term 'roman fleuve' zou zelfs op deze auteur terug te voeren zijn.
De Duitse Jean-Christophe Krafft is een vernieuwende componist, een begenadigd componist en dirigent. Hij is onbesuisd, niet bereid tot compromissen, heeft wel een goed hart, maar geraakt geregeld in moeilijkheden. Zijn vriendschap met de Franse Olivier Jeannin neemt een prominente plaats in. Romain Rolland zou de Nobelprijs hebben gekregen, omdat hij aantoonde dat Duitsers en Fransen wel degelijk vrienden konden zijn, zelfs in de woelige tijden op een boogscheut van de eerste wereldoorlog.
Met zijn personages schildert hij heel treffend de tijdsgeest, zodat ze symbolen voor een generatie worden. Bij de twee vrienden voeg ik de Italiaanse Grazia die vooral in dit laatste deel een belangrijke rol speelt. Zijn woordenschat is heel gevarieerd en zijn stijl is overladen met beelden. 'Het liefdevolle, geleerde denken van Duitsland met zijn schemerige diepten, de hartstochtelijke melodie van Italië en de levendige geest van Frankrijk, rijk aan subtiele ritmes en genuanceerde harmonieën.'
V.S. Naipaul: Een huis voor meneer Biswas
Na zijn geboorte woonde V.S. Naipaul bij zijn moeders familie, en leerde pas op zesjarige leeftijd zijn vader kennen, die als journalist voor de Trinidad Guardian aan het werk was. Hij verwerkt zijn jeugd in deze roman, waarin hij op tragikomische wijze het verhaal van zijn vader probeert te reconstrueren.
Meneer Biswas is de man van twaalf stielen en dertien ongelukken die maar één doel voor ogen heeft: een eigen huis. Het verhaal speelt zich af in Trinidad, het geboorteland van de auteur, dat in 1962 onafhankelijk werd. Door zijn uitgebreide beschrijvingen krijg je het gevoel er daadwerkelijk rond te lopen.
Overzicht van mijn andere blogs