Als je me al een tijdje volgt, weet je inmiddels dat ik tweetalig lees. Ik lees zowel in het Nederlands als Engels, dit heeft zo zijn voor- en nadelen. Maar wat zijn deze nou eigenlijk? En wegen de voordelen op tegen de nadelen of toch niet?
Hoe ik een tweetalige lezer werd
Het is nog niet zo lang geleden dat ik eigenlijk alleen maar Nederlandse boeken las. Alhoewel, als je het zo bekijkt is tien jaar toch al een lange tijd, maar het grootste deel van mijn leven las ik toch alleen maar in het Nederlands. Logisch ook, want als kind kun je nog geen Engels. Ik ben nog van de generatie die pas in groep 7 startte met Engels en ik was hier echt slecht in. Sterker nog, we lazen op de basisschool niet eens Engelse boeken. Dit veranderde op de middelbare school. Vanaf de tweede klas moest ik er toch echt aan geloven, er moesten Engelse boeken gelezen worden. Maar ik vond het stom. Ik was nog steeds niet goed in Engels en de boeken wisten niet te boeien. Ik kan mij nog wel herinneren dat we de Blackbirds moesten lezen, het Engelse equivalent van de Lijsters voor Nederlands. Nee, deze boeken waren net zo min leuk. De strubbelingen met de taal hebben hier zeker aan bijgedragen. Tijdens mijn jeugd was het internet nog niet zo booming als het nu is en Engelse boeken waren minder goed toegankelijk. Ebooks bestonden niet tot nauwelijks en het was nog niet zo makkelijk om Engelstalige boeken naar Nederland te halen.
Alles veranderde zo ongeveer in 2015. Ik was nog bezig met mijn studie – ja, een bijna volledig Engelstalige studie, hoe verzin je het – en ik las weinig boeken ernaast. De welbekende lees dip die ontstaan is door het verplicht lezen op de middelbare school speelde mij parten. Naast mijn studie had ik er ook niet echt meer energie voor of iets, ik pakte geen boek op. Maar toen ontdekte ik ebooks en kwam ik erachter dat een serie waarin ik bezig was niet volledig was vertaald. Drama. Ik wilde toch weten hoe het verder zou gaan, dus ik had weinig keuze en sprong in het diepe. Engels lezen it was. Nu, een decennium later, lees ik zowel Nederlands als Engels.
De voordelen van tweetalig lezen
Het allergrootste voordeel van de vaardigheid om in twee talen te kunnen lezen is het aanbod aan boeken dat je tot je beschikking hebt. Hoewel dat ook een nadeel is, want je ogen zijn nou eenmaal groter dan de tijd die je hebt. Er valt in het Engelstalige landschap meer te ontdekken. Als je op zoek bent naar boeken met diversiteit kom je al snel uit op Engels. De Nederlandse uitgeverijen doen absoluut hun best en het aanbod aan diverse boeken wordt steeds groter, maar aan vertalingen hangt een prijskaartje en het is onmogelijk om alles te vertalen.
Een ander voordeel is de mogelijkheid om al eerder verder te kunnen gaan met een serie. Niets is zo vervelend dan een serie te lezen waarvan er een langere tijd tussen de vertalingen zit. Zeker als het originele boek al lang en breed uit is. Ik vind dit zelf altijd erg vervelend. En soms pakt een boek je gewoon beter in het Engels dan in het Nederlands. Het genre dat ik zelf het lastigste vind in het Engels is thrillers, en dan met name politiethrillers. Hierin wordt toch wel vaak jargon gebruikt en als je hier in het Nederlands al niet bekend mee bent maakt dit het in het Engels alleen nog maar lastiger. Contemporary boeken zijn voor mij het meest makkelijk, maar fantasy gaat ook wel goed in het Engels. Al ligt dat wel aan het soort fantasy. Voor mij is het lezen in meerdere talen een manier om mijn kennis van beide talen op peil te houden. Het is zonde als je taalvaardigheid in een van de talen achteruit gaat en door hier vaak mee in aanraking te komen houdt je het bij.
De nadelen van tweetalig lezen
Daar is ‘ie weer, maar de mogelijkheid om zo ontzettend veel boeken te kunnen lezen is naast een voordeel ook een nadeel. De keuze is reuze en het lukt domweg niet om alles te lezen. Een ander nadeel, en dat is iets heel persoonlijks, is dat ik auteurs van eigen bodem minder snel een kans geef. Ik grijp dan toch naar Engelstalige, of uit het Engels vertaalde, boeken omdat ik het toch kan. Dat komt de auteurs van eigen bodem natuurlijk niet ten goede. Het is een vicieuze cirkel, want hoe meer men in het Engels leest, hoe minder het aanbod op de Nederlandse markt wordt. En hoe minder kansen lezers die geen Engels kunnen lezen hebben om een boek op te kunnen pakken. Series worden niet vertaald, of bij tegenvallende verkoopcijfers niet afgemaakt. Ik kan dan overstappen op het Engels, maar er zijn genoeg mensen die het niet kunnen of willen. Toch merk ik ook wel dat ik een boek misschien minder goed begrijp dan als ik het in het Nederlands zou lezen en dat heeft voornamelijk te maken met de humor. Soms laat humor zich niet goed vertalen of is deze zo specifiek voor een taalgebied dat je het als anderstalige niet begrijpt.
Wegen de voordelen op tegen de nadelen?
Voor mij is het een dunne scheidslijn tussen de voor- en nadelen van tweetalig lezen. Ik lees Engels met bijna hetzelfde gemak als Nederlands, al is dat een beetje afhankelijk van het genre. Natuurlijk krijg je een boek niet in zijn volledigheid mee, want dat is gewoon onmogelijk. Ik maak geen deel uit van de Engelse, Amerikaanse of whatever cultuur, maar wel van de Nederlandse. Humor, spreekwoorden en gezegdes of beeldspraak kunnen daardoor verloren gaan. Vind ik op zich niet zo’n heel groot probleem, want ik begrijp het boek goed genoeg om er een gedegen mening over te kunnen vormen. In het Nederlands is het ook erg afhankelijk van de soort humor of je deze kunt waarderen of niet.
De hoeveelheid boeken die ik tot mijn beschikking heb is wel een groot voordeel ten opzichte van de lezers die niet in het Engels kunnen of willen lezen. Vooral als je op zoek bent naar boeken met meer diversiteit. De Nederlandse markt is bezig met een inhaalslag, maar is nog niet zo ver als de Engelse markt. En dat kan ook niet, want er is domweg niet genoeg ruimte en budget om alles te vertalen. Daarnaast krijgen auteurs van eigen bodem daardoor steeds minder kansen. Ik merk ook dat ik sneller naar een boek van een buitenlandse auteur grijp. Op zich logisch, maar wel zonde. De hoeveelheid boeken is tegelijkertijd ook een nadeel, want de keuze is reuze. Tegelijkertijd helpt dit wel om mijn horizon verder te verbreden en mijn beheersing van zowel het Nederlands als Engels op peil te houden. Kortom: ik zie voor mij alleen maar voordelen, maar ik heb ook begrip voor de nadelen.
Hoe zie jij dit? Lees jij tweetalig en welke voor- en nadelen zie je? Wegen de voordelen voor jou op tegen de nadelen?